10-punten-programma voor een sociale klimaatrevolutie

Eén. De tijd dringt. 60% minder uitstoot tegen 2030

“Als we voor 2020 niet van koers veranderen, riskeren we een ongecontroleerde klimaatverandering met desastreuze gevolgen voor de mensen en alle natuurlijke systemen waarvan we afhangen.” Aan het woord is VN-secretaris-generaal Guteres die nog maar eens aan de alarmbel trekt. Dat is geen “doemdenken”, dat is de wetenschappelijke consensus, die keer op keer wordt bevestigd in wetenschappelijke studies en rapporten van het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change).

Om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5°C leggen we een bindende doelstelling vast: 60% minder uitstoot tegen 2030. En dus niet 35% zoals nu op tafel ligt. We richten een speciaal departement van het Planbureau op dat uitwerkt welke investeringen nodig zijn om jaar na jaar de uitstoot van broeikasgassen te doen dalen. Tot we in 2050 helemaal klimaatneutraal zijn. Het objectief is 50% besparing van energie en 100% hernieuwbare energie.

Twee. Klimaat kent geen grenzen. Eén minister voor klimaat, energie en mobiliteit

De laatste cijfers tonen aan dat België slabakt en zelfs zijn beperkte klimaatdoelstellingen voor 2020 al niet zal halen. We hebben vandaag vier duurbetaalde klimaatministers en nul klimaatbeleid. We ondersteunen de eis van de “klimaatstakers” om tot één minister te komen voor klimaat. We willen één minister die verantwoordelijk is voor één coherent klimaatbeleid. We maken de bevoegdheden inzake milieu, energie en klimaat opnieuw federaal. Dat is een voorwaarde voor een efficiënte planning en om een nieuwe ronde van eindeloos gekibbel tussen de verschillende entiteiten in ons land te vermijden.

Drie. Als het klimaat een bank was, dan was het al gered. Elk jaar 5 miljard euro extra publieke investeringen

Toen de bankencrisis uitbrak, waren er plots tientallen miljarden om de graaibankiers uit de nood te helpen. Vandaag willen we diezelfde politieke daadkracht zien voor de klimaatcrisis.

We richten de Klimaatinvesteringsbank op om de ecologische planning te financieren. De bank investeert elk jaar 5 miljard euro in warmterecuperatie, hernieuwbare energie, openbaar vervoer, slim netwerk, isolatie, onderzoek en andere hefbomen. Dit moet gaandeweg opgetrokken worden tot 10 miljard euro per jaar. Daardoor bereiken de openbare investeringen opnieuw het niveau van de jaren ‘80.

Vier. Laat de grote vervuilers betalen. Bindende uitstootnormen voor grote bedrijven

We kunnen er niet naast kijken. 300 grote uitstoters zijn vandaag verantwoordelijk voor 45% van de totale Belgische uitstoot. Maar het Europese emissiehandelssysteem (ETS), waarbij hun uitstootquota worden verhandeld, is compleet mislukt. Het vermindert de uitstoot niet, maar maakt er een speculatieobject van. Sterker nog: diezelfde multinationals gebruiken het systeem om zich nog verder te verrijken op de rug van het klimaat en de gemeenschap.

België trekt zich terug uit het Europese emissiehandelssysteem. We voeren per sector bindende uitstootnormen in voor de grote uitstoters van broeikasgassen, in lijn met onze ambities om 60% minder emissie te halen in 2030. De grote vervuilers worden verplicht om te investeren in energiebesparing en hernieuwbare energiebronnen. Deze klimaatinvesteringen bieden veel kansen voor nieuwe werkgelegenheid. We willen een sociale transitie in overleg met de vakbonden, waarbij werknemers van deze bedrijven maximaal beschermd worden en omgeschoold als de productieprocessen aangepast worden.

Vijf. Power to the people. Betaalbare energie in eigen handen

We investeren zelf in de stroom van de toekomst. In plaats te vertrouwen op Engie, EDF en andere energiemultinationals die vandaag opnieuw steenkoolcentrales bouwen, willen we een publieke energiesector, in handen van de samenleving en onder democratische controle.

We zeggen voorgoed vaarwel tegen de nucleaire schrootcentrales. In plaats van 50 miljard te investeren en minstens tien jaar te wachten op een nieuwe kerncentrale, richten we een publiek energiebedrijf op om snel werk te maken van grootschalige investeringen in hernieuwbare en betaalbare energie. We faciliteren daarnaast ook stedelijke energiebedrijven, in publieke handen, en burgercoöperaties, om lokaal mee te bouwen aan het energiesysteem van morgen.

Energie is een recht, geen luxe. We verlagen de btw op gas en elektriciteit van 21% naar 6%. We voeren een door de overheid gereguleerd, goedkoop energietarief in voor particulieren, zoals het ‘tarif bleu’ in Frankrijk. We halen de kosten voor groene stroom uit de energiefactuur van gezinnen door de woekerwinst van zonneplantages van Fernand Huts & Co af te romen. In plaats van de subsidiekosten voor zonnepanelen af te wentelen op de consumenten, willen we dat Electrabel & co de zwaarste lasten dragen.

Zes. Maak plaats voor de waterstofrevolutie

De zon schijnt niet altijd, de wind waait niet altijd even sterk. 100% hernieuwbare energie is onmogelijk zonder opslag van energie. Om de dalen in de productie van hernieuwbare energie op te vangen, investeren we in opslag van de overschotten bij de pieken. We verwerpen de batterij-piste en kiezen resoluut voor de waterstof-piste. Door elektrolyse van water maken we met die energieoverschotten waterstof aan. Die waterstof kan terug omgezet worden in elektriciteit of gebruikt worden voor klimaatneutraal vervoer in treinen, schepen, bussen, vrachtwagens en auto’s. We stimuleren de ontwikkeling van een circulaire petrochemie dat CO₂ met behulp van hernieuwbaar waterstof vastlegt in duurzame producten.

Zeven. Masterplan isolatie. Goed voor het klimaat en de portemonnee

Wie het niet breed heeft, woont vaak ook nog eens in een slecht geïsoleerde woning. Met een derdebetalersregeling maakt de Klimaatinvesteringsbank het mogelijk dat ook mensen met een kleine portefeuille kunnen isoleren en andere energiebesparende maatregelen kunnen nemen. We brengen samen met de gemeenten de isolatiestand van huizenblokken in kaart en bieden actief groepsrenovaties aan. De Klimaatinvesteringsbank verstrekt daar aangepaste leningen voor. We stellen een masterplan op om tegen 2030 alle publieke gebouwen en sociale woningen klimaatneutraal te maken. We investeren in stedelijke warmte- en koudenetten die industriële restwarmte gebruiken en individuele branders en airco in steden onnodig maken.

Acht. Routeplan 2030. Verdrievoudig het aandeel van trein, tram, bus & metro in de verplaatsingen

Onze regeringsleiders hebben de mond vol van duurzame mobiliteit, maar ondertussen wordt er meer dan 3 miljard bespaard op de NMBS. Op die manier dwingen ze mensen de auto te nemen en verhinderen ze de uitbouw van alternatieven. Met ons Routeplan 2030, een nationale visie op het openbaar vervoer, verdrievoudigen we tegen 2030 het aandeel van de trein, tram, bus en metro in de verplaatsingen. Tegen 2030 willen we een verbinding van vier treinen per uur tussen de grote steden en op de lijnen van en naar de agglomeratie er rond. Door extra investeringen in personeel en materieel zorgen we voor stipte treinen.

Negen. Durf kiezen voor gratis openbaar vervoer

Voor het einde van 2019 wordt Luxemburg het eerste land ter wereld waar het openbaar vervoer volledig gratis is. In heel Europa zijn er ondertussen 56 steden die experimenteren met gratis openbaar vervoer. Wij willen dit goede voorbeeld navolgen. We maken het volledige aanbod van De Lijn, de MIVB en de TEC gratis.

In plaats van rekeningrijden maken we de trein gratis voor het woon-werktraject, voor gepensioneerden, werkzoekenden, minderjarigen en studenten. Ook voor verplaatsingen binnen Europa tot 1000 km moet het spoor de norm worden. In plaats van nieuwe taksen op vliegtickets, willen we hogesnelheidstreinen en nachttreinen toegankelijk maken als duurzaam en betaalbaar alternatief voor het vliegtuig.

Tien. Géén CO2-taks. De klimaatrevolutie moet sociaal rechtvaardig zijn

“Sommigen zeggen dat de klimaatcrisis iets is dat we allemaal gecreëerd hebben, maar dat is niet waar, want als iedereen schuldig is, dan is niemand verantwoordelijk.” Die moedige woorden sprak de 16-jarige Greta Thunberg voor de CEO’s van 's wereld’s grootste banken en multinationals, verzameld in Davos. En ze legde haarfijn uit hoe een kleine elite jaar na jaar ongelooflijke winsten weet op te stapelen door de aarde te blijven opwarmen. En ze voegde er aan toe: “En ik denk dat velen hier vandaag aanwezig tot die groep behoren.”

De klimaatrevolutie zal tegelijk duurzaam en sociaal zijn. We verzetten ons tegen een koolstoftaks, die de kost voor een duurzame energievoorziening doorrekent aan de consumenten en bovendien inefficiënt is. Voor de financiering van de klimaatrevolutie moeten belastingen geheven worden op de superrijken met een vermogen boven 2 miljoen euro. Zij zijn het meest verantwoordelijk voor de opwarming van de aarde en het minst kwetsbaar voor de gevolgen.