Arizona ontmaskerd | Hoe de regering ook de zorg afbreekt
De politiek is al jaren blind voor de noden in de gezondheidszorg. Het heeft ons middenin een zorgcrisis gebracht: patiënten vinden geen arts meer, het personeel valt ziek uit. Arizona holt onze gezondheidszorg verder uit. De regering herhaalt het welbekende deuntje: “Er is geen alternatief, we moeten het efficiënter en doelmatiger doen.” De echte drijfveer is een doorgedreven besparingspolitiek.
De vraag naar zorg stijgt, maar het budget blijft achter
De bevolking wordt steeds ouder. Daardoor hebben we met z’n allen jaar na jaar meer zorg nodig. Ouderen gaan vaker naar de dokter, boeken meer sessies bij de kinesist en gebruiken meer medicatie. Onze nood aan zorg groeit, maar het budget stijgt niet mee. De regering beslist hoeveel het zorgbudget jaarlijks mag stijgen bovenop de index. Dat doet ze via de “groeinorm”. Het Planbureau berekende dat de groeinorm tussen 2025 en 2029 elk jaar 3,2% moet bedragen.
Wat beslist de Arizona-regering? Ze wil tot 523 miljoen euro per jaar besparen in de zorg. Dat staat in haar begrotingstabel. Door de groeinorm te verlagen tot 2% en pas in 2029 naar 3% te verhogen, stijgt het budget simpelweg veel minder dan onze zorgnood. Zo ontstaat er een kloof van meer dan anderhalf miljard euro tussen het zorgbudget en het budget dat nodig is om voor een ouder wordende bevolking dezelfde kwaliteit van zorg te behouden. De zorg zal meer moeten doen met minder budget per persoon, waardoor de noden van personeel en patiënten nog verder onder druk komen te staan.
Vandaag al blijven veel noden onvervuld. Denk maar aan de vele mensen die op een wachtlijst staan voor gepaste geestelijke gezondheidszorg. Of aan de stijgende prijzen om naar de dokter, kinesist of tandarts te gaan. Door te besparen, zullen de wachtlijsten verder toenemen en zal de terugbetaling dalen. De rekening komt bij de patiënt terecht. Arizona zet zo de deur open voor een klassengeneeskunde. Wie de middelen heeft, neemt een private hospitalisatieverzekering en kan hoge supplementen in ziekenhuizen of private klinieken betalen. Wie geen middelen heeft, belandt op een lange wachtlijst of moet zorg uitstellen.
Arizona bespaart op onze zorg. Nochtans geeft België vandaag minder uit aan gezondheidszorg dan onze buurlanden en minder dan het gemiddelde van de OESO-landen. Waarom besparen de Arizona-partijen dan? De belangrijkste reden is dat ze de budgettaire kloof willen dichten waar partijen als MR en N-VA zelf verantwoordelijk voor zijn. De Zweedse regering (MR, N-VA, Open VLD en CD&V) tussen 2014 en 2018 sloeg met haar zogenaamde taxshift een gat van 8 miljard per jaar in de sociale zekerheid. Een andere reden vinden we bij Theo Francken, N-VA-minister voor Defensie: interview na interview zegt hij dat er gesneden moet worden in de sociale zekerheid en de gezondheidszorg, zodat er meer geld is voor wapens en oorlog.
Zorgpersoneel uitgeperst als citroenen
Werken in de zorg is fysiek en mentaal uitputtend. Je moet crossen door de gangen, tillen en heffen, flexibel zijn, werken onder een permanent personeelstekort en een grote verantwoordelijkheid dragen. De zorgsector kwam al vele malen op straat om betere arbeidsomstandigheden, een sociaal akkoord en respect te eisen. Arizona laat hen meer doen met minder.
Uit het regeerakkoord van Arizona:
“Deze regering zal daarom naast het verhogen van de aantrekkelijkheid van het beroep inzetten op een retentiebeleid. Daarbij wordt aandacht besteed aan de arbeidsvoorwaarden, de waardering en de aantrekkelijkheid van het beroep en de jobinhoud.”
Arizona belooft dat ze het zorgberoep aantrekkelijker zal maken, maar valt de pensioenen en arbeidsvoorwaarden van alle werkende mensen aan. Ook het zorgpersoneel moet dus langer werken voor minder pensioen. Landingsbanen worden moeilijker toegankelijk en tellen niet meer volledig mee voor het pensioenbedrag. Weinig werknemers in de zorg komen aan een volledige carrière. Wie stopt voor zijn 67, verliest pensioen. Dit kan oplopen tot honderden euro’s per maand. Tijdens de loopbaan wordt de flexibiliteit en werkdruk opgedreven. Overuren worden normaal, onder meer tot 45 uur werken per week zonder extra vergoeding. De deur wordt opengezet voor schijnmaatregelen, zoals flexi-jobs in de zorgsector. Het verbod op nachtarbeid wordt opgeheven, wat op termijn zal zorgen voor een slechtere vergoeding voor onregelmatige prestaties.
Uit het regeerakkoord van Arizona:
“We sluiten tripartite sociale akkoorden in de federale non profit-sectoren met het oog op een opwaardering en modernisering van de arbeidsomstandigheden in deze sectoren.”
“Afspraken tussen de sociale partners die de inkomsten of uitgaven van de federale overheid beïnvloeden, (. . ). worden afgetoetst op de inpasbaarheid in het meerjarig begrotingstraject.”
Onder druk van de sociale beweging belooft de regering een sociaal akkoord voor de non-profitsector. Alleen weet ze niet hoeveel of wanneer. Minister Vandenbroucke bevestigt intussen dat het sociaal akkoord er pas zou komen op het einde van de regeerperiode. Het regeerakkoord stelt ook expliciet dat sociale akkoorden niet buiten de lijntjes mogen kleuren van de vastgelegde begroting. Voor dit sociaal akkoord moet dus geld worden gevonden binnen het budget waar Arizona 523 miljoen euro op bespaart.
Het zorgpersoneel verdient respect. Niet alleen in woorden maar ook in daden: meer middelen, grenzen aan de flexibiliteit en betere arbeidsvoorwaarden. Niet in 2029 maar vandaag.
Toegankelijkheid verder onder druk
De gezondheidszorg wordt steeds minder toegankelijk. Vorig jaar stelde meer dan 1 op de 4 Belgen zorg uit omdat ze het niet konden betalen. Arizona belooft werk te maken van de toegankelijkheid van de zorg. Maar wat is daar van aan?
Uit het regeerakkoord van Arizona:
“We breiden de derdebetalersregeling uit zodat we de toegankelijkheid van de zorg verbeteren.”
De PVDA heeft jarenlang de druk opgevoerd om de derdebetalersregeling te veralgemenen, zodat de patiënt alleen zijn deel van de kosten betaalt aan de zorgverlener en niet langer geld moet voorschieten dat de mutualiteit later terugbetaalt. Het is positief om dat principe in het regeerakkoord terug te vinden. Maar nu al kibbelen de Arizona-partijen over de gemaakte afspraken. Minister Vandenbroucke en de CD&V zeggen dat er “impliciete afspraken” zijn dat de derdebetalersregeling zou gelden voor alle tandartsen, kinesisten en logopedisten. Maar de N-VA ontkent dat stellig.
Uit het regeerakkoord van Arizona:
“Om de patiënt voldoende tariefzekerheid te geven wordt het conventiemodel aangemoedigd door de Regering.”
Zorgverleners kunnen ervoor kiezen zich te conventioneren. Dan houden ze zich aan vooraf bepaalde tarieven. Een goede conventie beperkt de prijzen en geeft zekerheid aan de patiënt. Want ongeconventioneerde artsen rekenen extra supplementen aan. Arizona wil de conventie “aanmoedigen”, maar dat hebben reeds veel regeringen gezegd. De realiteit is dat er keer op keer zorgverleners in golven uit de conventie stappen. De regering zou beter goede conventies uitwerken en opleggen in de hele zorg.
Uit het regeerakkoord van Arizona:
“In alle sectoren worden supplementen beperkt.”
Het systeem waarbij bovenop de vaste prijs supplementen kunnen worden gevraagd, ondermijnt het basisidee van onze sociale zekerheid. Iedereen, ongeacht inkomen, moet toegang hebben tot kwalitatieve gezondheidszorg. Arizona kondigt een beperking van supplementen aan. Dat klinkt goed, maar heeft perverse effecten. Dat zagen we al toen het verboden werd om supplementen aan te rekenen bij scans tussen 8 en 18 uur. Patiënten worden nu voor de keuze gesteld: ofwel sta je maandenlang op een wachtlijst, ofwel betaal je een supplement om de rij voorbij te steken en ‘s nachts onder de scanner te gaan. De echte oplossing is een volledige afschaffing van supplementen.
Ziekenhuizen worden afgebouwd
Arizona zet de hervorming van het ziekenhuislandschap en de financiering ervan verder. Voor de patiënt bedreigt dat de toegankelijkheid van de zorg, voor het zorgpersoneel betekent dat meer werkdruk.
In de pers lekten plannen om kleinere ziekenhuizen ‘s nachts te sluiten. Patiënten en zorgpersoneel reageerden in paniek, minister Vandenbroucke en verschillende ziekenhuisdirecteurs wuifden die bezorgdheden weg. De maatregel zou efficiëntiewinsten moeten opleveren. Maar het bedreigt vooral de werkbaarheid voor het personeel en de toegankelijkheid voor patiënten. De werkdruk in ziekenhuizen is al torenhoog, bedden liggen vol, en nu worden er nog meer ziekenhuizen gesloten? Patiënten zullen ver moeten gaan om geholpen te worden. Wat als je geen auto hebt en er geen bus rijdt?
Arizona wil ook de ziekenhuisfinanciering hervormen. Door “een pathologie gestuurde basisfinanciering” wil ze ziekenhuizen vergoeden op basis van de ziekte of operatie van een patiënt. Wat de gevolgen daarvan zijn, zien we al in Duitsland. Het systeem dwingt ziekenhuizen om patiënten steeds sneller naar huis te sturen en de werkdruk enorm op te drijven. Zo wordt de afbouw van het aantal ziekenhuisbedden in ons land steeds verder doorgezet.
Big Pharma buiten schot
De grote farmaceutische bedrijven zitten goed hier in België. Ze boeken immense winsten, worden royaal gesubsidieerd en moeten hun torenhoge prijzen voor niemand verantwoorden. Arizona kijkt volgzaam toe. Ze bespaart op de zorg, maar Big Pharma wordt buiten schot gelaten. Nochtans zijn het de grote bedrijven en niet de verpleegkundigen of de patiënten die onze sociale zekerheid leegroven.
De farma legt haar prijzen veel hoger dan de werkelijke kosten en levert medicijnen pas als het hen uitkomt. Arizona voorziet geen enkele concrete maatregel om eerlijke prijzen af te dwingen of geneesmiddelentekorten op te lossen. Ze behoudt de geheime prijscontracten, waardoor niemand weet hoeveel er wordt betaald voor sommige geneesmiddelen. Aan de grote multinationals belooft Arizona dat ze niet zal raken aan de strenge patentwetgeving waarmee ze jarenlange monopolies houden op de meeste belangrijke geneesmiddelen.
Het regeerakkoord vervalt in vage voornemens, terwijl er zeer concrete maatregelen op tafel liggen. Met het eerlijke-prijzen-model van Solidaris zouden we de terugbetaling van geneesmiddelen op objectieve criteria kunnen baseren. Ook dwanglicenties vormen een instrument om dure medicijnen goedkoper te maken. Arizona rept met geen woord over deze maatregelen die de farmaceutische sector zou laten bijdragen.
Splitsen om te besparen
Uit het regeerakkoord van Arizona:
“De regering zal dezelfde aanpak volgen, die kan leiden tot het besturen met asymmetrische afspraken [in de gezondheidszorg].”
Met een "asymmetrisch beleid” wil Arizona ook de gezondheidszorg verder splitsen. Het betekent dat ze het in Vlaanderen anders zullen aanpakken dan in Wallonië. Dat houdt nochtans geen steek. Een virus trekt zich niets aan van een taalgrens. En in de gezondheidszorg werk je het efficiëntst als je samenwerkt. Het resultaat van de vele staatshervormingen is dat de zorg vandaag versnipperd, hopeloos complex, inefficiënt en ongelijk is. Wat we echt nodig hebben, is meer solidariteit en eenheid van commando. We willen één krachtig gezondheidsbeleid dat de belangen van alle patiënten dient.
Waarom willen de Arizona-partijen de zorg dan verder splitsen? Daarvoor kijken we best naar de bevoegdheden die vandaag al volledig bij de gemeenschappen liggen. Denk maar aan de ouderenzorg, de crèches, het kindergeld of het openbaar vervoer. Na de overdracht van deze bevoegdheden naar Vlaanderen en Wallonië, werden deze bevoegdheden kapot bespaard. Splitsen om te besparen, dat is de echte agenda van Arizona.
De jacht op langdurig zieken
In het regeerakkoord staan controlerende en sanctionerende maatregelen voor langdurig zieken, artsen en mutualiteiten. In plaats van de echte oorzaken van langdurige ziekte aan te pakken, vertrekt de regering vanuit een wantrouwen en de veronderstelling dat er misbruik gemaakt wordt van het systeem. Deze maatregelen zullen echter geen oplossing bieden voor het toenemend aantal langdurig zieken. Integendeel. Dit systeem zal nog meer zieken creëren en zal de werklast voor artsen en mutualiteiten alleen maar verhogen. We moeten de onderliggende oorzaken van ziekte en hoge werkdruk aanpakken. Dat wil zeggen dat we een beleid nodig hebben dat gericht is op zorg, vertrouwen en duurzame tewerkstelling met werkbaar werk. Je kan hierover meer lezen in het hoofdstuk over flexibiliteit.
Wij willen gezondheid als basisrecht
Arizona bespaart op onze gezondheidszorg. Ze valt de werkomstandigheden van het zorgpersoneel aan. Ze zet de deur open voor private spelers. Maar tegelijk laat ze de grootste kostenposten in de zorg, Big Pharma en de excessieve artsenlonen, ongemoeid. Ze reduceert patiënten tot nummers, personeel tot kostenpost en zorgbeleid tot cijfers en tabellen. Voor Arizona is de zorg meer en meer een markt.
Die weg mogen we niet op gaan. Gezondheid is een basisrecht: iedereen moet toegang krijgen tot de beste verzorging, zonder lange wachttijden of dure facturen. We hebben nood aan een zorgmodel waarin samenwerking en preventie centraal staan en waarin geïnvesteerd wordt in personeel. Wanneer we hervormen, vertrekken we steeds vanuit de noden van patiënten en het personeel. We breken de macht van Big Pharma en maken komaf met het prestatiesysteem dat te veel overbodige onderzoeken en ingrepen in de hand werkt.
