Abortus: “Ik kies niet zomaar, maar ik kies wel zelf”
Bij het begin van de nieuwe legislatuur diende Sofie Merckx, arts en volksvertegenwoordiger voor de PVDA, een wetsvoorstel in dat moet leiden tot een volledige depenalisering van abortus. Andere partijen hebben ondertussen gelijklopende voorstellen neergelegd. Een vooruitgang op het vlak van vrouwenrechten is mogelijk.
Abortus blijft ook vandaag, 29 jaar na het verschijnen van de abortuswet, een gevoelig thema. Het verbreken van een zwangerschap is verre van evident, noch voor de vrouw die daartoe beslist noch voor haar omgeving en de samenleving.
Met de wet van 1990 werd een stap vooruit gezet en werd een deel van de ongewenst zwangere vrouwen een uitweg geboden, maar niet allemaal. Vorig jaar werd abortus uit het strafrecht gehaald, opnieuw een goede evolutie. Maar aan de voorwaarden werd niets veranderd. In de praktijk blijft een abortus die buiten de voorwaarden valt nog altijd strafbaar. Als we werkelijk willen komen tot de vrije keuze van vrouwen, dan moeten we nog een aantal stappen zetten. Daarvoor hebben we een aantal belangrijke redenen.
1. Abortus is een medische ingreep.
Het wetsvoorstel van de PVDA wil dat abortus erkend wordt als een medische ingreep. “Het is cruciaal dat wij, vrouwen, vrij kunnen kiezen”, zegt Sofie Merckx. “Abortus is een medische ingreep. We moeten aangepaste medische verzorging kunnen krijgen, zonder schrik voor straffen.”
De keuze om een zwangerschap af te breken, is altijd moeilijk en ingrijpend. Zowel fysiek als mentaal is de impact in geen geval te onderschatten. Een zwangerschapsonderbreking is nooit iets wat je even snel tussendoor doet om daarna vrolijk en onbekommerd verder te gaan. De vrees dat een volledige depenalisering zou leiden tot een banalisering van de ingreep, is dan ook ongegrond.
“Vrouwen nemen niet zomaar de beslissing om tot een abortus over te gaan”, zei Lucie Van Crombrugge in 2015, toen de Vrije Universiteit van Brussel haar een eredoctoraat uitreikte voor haar levenslange inzet voor het recht op abortus. “Je moet maar geconfronteerd worden met een ongewenste zwangerschap. Niemand vraagt daar om. Ik zou het iedere vrouw willen besparen om die beslissing te moeten nemen en die behandeling te moeten ondergaan. Ik ben ervan overtuigd dat elke vrouw die kiest voor abortus, de morele beslissing neemt die voor haar in de gegeven omstandigheden de beste is…Ik heb lang genoeg in het abortuscentrum gewerkt om te weten dat lichtzinnige redenen voor een abortus gewoon niet bestaan.”
De sfeer van illegaliteit die vandaag nog altijd rond abortus blijft hangen, vormt een bijkomende en volkomen onnodige belasting. Naast de emotionele beproeving, kijk je ook nog eens aan tegen een beschuldigende vinger die suggereert dat je een misdaad begaat.
Het is daarom belangrijk dat abortus als een medische ingreep wordt benoemd en volledig ontdaan wordt van dat misdaadetiket.
2. Open en veilige omstandigheden.
Onderzoek heeft aangetoond dat een verbod geen impact heeft op het aantal abortussen. Een verbod leidt alleen tot meer verdoken ingrepen. Die gebeuren dan vaak in onveilige omstandigheden.
“Hoe moet het met vrouwen die strikt genomen te laat bij het centrum aankloppen?, vroeg ook Lucie Van Crombrugge zich af. “Er zijn heel wat redenen denkbaar waarom ze zo lang gewacht hebben: ze wisten niet dat ze zwanger waren, hun relatie is verbroken en ze bevinden zich plots in een situatie die het verder zetten van de zwangerschap onmogelijk maakt... Maar wij kunnen hen dan niet meer helpen. We moeten hen dan doorverwijzen naar Nederland, Engeland of Spanje.”
In ons land zijn er jaarlijks ongeveer 800 vrouwen die een abortus ondergaan in het buitenland. Een goede medische opvolging is daarbij niet gegarandeerd. Het spreekt voor zich dat veilige omstandigheden en een goede nazorg wenselijk zijn.
Abortus wordt in ons land toegelaten tot 12 weken zwangerschap. Die grens is volledig willekeurig en leidt vaak tot problemen. Wanneer je laattijdig ontdekt dat je ongewenst zwanger bent, is de ingreep strikt genomen niet meer mogelijk of moet je overhaast een beslissing nemen. De grens zou dus beter verlegd worden, zoals het wetsvoorstel van de PVDA ook stelt.
3. Een fundamenteel vrouwenrecht.
Het recht op abortus is een fundamenteel vrouwenrecht, dat doorheen een jarenlange sociale strijd bevochten werd. Het gaat uit van het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen en moet als dusdanig beschermd worden.
Het is een recht dat niet losgekoppeld kan worden van alle andere vrouwenrechten. Daar waar het recht op abortus onder druk komt te staan – zoals bijvoorbeeld in Polen en de VS – dreigen ook andere vrouwenrechten ingeperkt te worden.
Vlak na zijn aantreden stopte president Donald Trump de overheidssteun van de VS-regering aan ngo’s die sensibiliseren en werken aan familiale planning. Als reactie hierop werden liefst 700 vrouwenmarsen gehouden. Het toont aan dat het recht van vrouwen om over hun eigen lichaam te beschikken lang niet altijd en overal verzekerd is en waakzaamheid nodig is.
“Mijn ultieme doel is dat ieder kind geboren wordt in een veilig en liefdevol nest”, zei Lucie Van Crombrugge. “De voorwaarde daarvoor is dat elke vrouw een autonoom beslissingsrecht heeft en de controle over haar eigen reproductief parcours.”
Lees ook het interview dat Lucie Van Crombrugge gaf aan Solidair in 2015.